فصلنامه خیال
پیاپی 19 (پاییز 1385)

هدف کوماراسوامی در این مقاله تبیین اصول هنر قرون وسطا و شرق و نیز اثبات این نکته بوده که اصول این دو هنر یکی است؛ و در این کار، با استناد به منابع اصلی قرون وسطا و شرق سخن گفته است. اهم موضوعات مطرح شده در این مقاله عبارت است از: وجود مقیاس نخستین و مطلق برای داوری درباره کارها و ساخته ها یا مصنوعات آدمی و ربط این مقیاس به عالم بالا؛ نسبت کمال و زیبایی و لذت؛ دانش و علم بودن هنر؛ نسبت ابداع یا شهود با اصول نخستین؛ عقلانی، و نه احساسی، بودن هنر؛ تقلید هنر از طبیعت در طرز کارش؛ مفهوم صورت در هنر سنتی؛ نسبت هنرورز یا صنعتگر با صانع لاهوتی؛ تعریف علل چهارگانه در هنر؛ رابطه کارفرما و صنعتگر یا هنرورز در هنر سنتی؛ تعریف زیبایی و انواع آن و نسبتش با لذت؛ شناخت و فهم اثر هنری و لذت بردن از آن؛ ربط زیبایی و زشتی با کمال و نقصان؛ نسبت هنر و لذت و حیات حقیقی؛ کارکرد و لذت در هنر سنتی.

شکنر در این مقاله کارکردهای تئاتر و آیین و اشتراکات و تفاوتهای آنها را بررسی کرده است. او ابتدا به اجرا در اروپای عصر دیرینه سنگی می پردازد. سپس تصویری از اجرا و آیین و کارکردهای آنها در نخستین جوامع انسانی به دست می دهد. موضوع بعدی رابطه شکار و آیین و بازی و اجراست. به نظر شکنر، رابطه تئاتر و آیین در تاثیر متقابل سودمندی و سرگرمی، دو سر یک پیوستار، ظاهر می شود. او بر آن است که آیین یا تئاتر خواندن اجرایی خاص عمدتا به زمینه و کارکرد آن بستگی دارد. شکنر به غلبه سرگرمی یا سودمندی در تئاتر غرب در دوره های مختلف آن نیز اشاره می کند و می گوید که تاریخ تئاتر غرب و همه فرهنگها را می توان به رابطه در نوسان سودمندی آیین با سرگرمی تئاتر تعبیر و بدین وسیله صورت بندی کرد. یکی از مباحث اصلی مقاله درام اجتماعی و درام هنری است. شکنر در اینجا، با تکیه بر نظریه ترنر در خصوص چهار مرحله اصلی کنش اجتماعی (شکاف، بحران، عمل جبرانی، انسجام مجدد یا شقاق)، به درام اجتماعی و درام هنری می پردازد و این چهار مرحله را در هر دو آنها بررسی می کند. او در این کار مصداقی برای درام اجتماعی و درام هنری می آورد و تناظر آنها را نشان می دهد. در مقاله، به قربانی کردن و خشونت و تجلی آنها در اجرا و آیین و تئاتر و نیز علت این امر نیز پرداخته شده است. شکنر بر آن است که بعضی از نظریات کردارشناختی و عصب شناختی حاوی پاسخهایی برای برخی از پرسشهای مطرح درباره اجرای آیینی است. به نظر او، اجراهای آیینی و هنری و اجتماعی در فرایندی بودن مشترک اند. بعضی از نتایج مقاله اینهاست: اجراهای آیینی و هنری و اجتماعی رابطه ای تنگاتنگ با یکدیگر دارند؛ آیین بخشی از تار و پود هر نوع اجراست؛ در باطن همه گونه های اجرایی، بازی قرار دارد.

در این مقاله، ابتدا این نکات تبیین شده است: محدودبودن انسان به درک واقعیتهای جهان اطراف خود بر حسب حقایقی که تعریف کرده است؛ محدودیت تعاریف حوزه معنی شناسی به درک انسانی، به ویژه تعریف معنی، و نبود تعریفی دقیق از موضوع این علم؛ محدودیتها و کاستی های معنی شناسی و نشانه شناسی در درک و شناخت هنر و نشانه های هنری. مؤلف بر مبنای نکات مذکور چنین نتیجه می گیرد: وجود معنی شناسی ای که به مطالعه معنای همه نشانه های قابل درک برای انسان بپردازد ممکن نیست؛ ابزارهای علم، از جمله علم معنی شناسی، چندان در حوزه هنر کارامد نیست؛ تمیز هنر از ناهنر از توان علم خارج است.

در این مقاله، از رابطه هنر و جهانی شدن تعبیری زبان شناختی شده است. مؤلف در ابتدا به مسئله جهانی شدن و نیز جهانی شدن هنر پرداخته و سپس دو ابزار زبان شناختی، یعنی تحلیل مؤلفه ای و پدیده نشان داری، را بر طبق نظریات زبان شناسان تبیین و تشریح کرده است. در قسمت سوم مقاله جهانی شدن بر اساس ملاکهای نشان داری تحلیل و نتایج آن صورت بندی شده است. مقاله با پیش بینی روند جهانی شدن پایان می یابد.

موضوع بحث مقاله حاضر تصویر انسان در هنر معاصر است: توصیف آثار هنر فن سالارانه، مضمون لذت پرستی انسان در آثار اولیه هنرمندان پیشرو (آوانگارد)؛ مزیت پیوندیافتن فرهنگ توده با هنر، رابطه تصویر انسان در هنر با دستاوردهای علمی و فناورانه.